Çfarë është Psoriaza?
Psoriaza është një sëmundje inflamatore e programuar gjenetikisht që prek kryesisht lëkurën në rreth 3% të individëve në Shtetet e Bashkuara. Psoriaza karakterizohet nga qelizat e lëkurës që shumohen deri në 10 herë më shpejt se normalja. Kur këto qeliza arrijnë në sipërfaqe dhe vdesin, ngrihen, pllakat e kuqe mbulohen me formë shtresash të bardha. Psoriaza fillon si një papule e vogël. Kur papula të shumta bashkohen, ato formojnë pllaka të shkallëzuara. Këto pllaka priren të ndodhin në kokë, bërryla dhe gjunjë.
Simptomat e psoriazes
Megjithëse pllakat psoriatrike mund të kufizohen vetëm në disa zona të vogla, gjendja mund të përfshijë zona të përhapura të lëkurës kudo në trup. Simptomat e psoriazez ndryshojnë në varësi të llojit të psoriazës që keni. Simptomat e zakonshme të psoriazes mund të përfshijnë:
1. Arna të kuqe të lëkurës të mbuluara me shkallëzime me ngjyre te argjendë
2. Zona te vogla të shkallëzuara
3. Lëkure e thatë, e plasaritur
4. Kruarje, djegie ose dhimbje
5. Pllakeza qe te kruhen
6. Pika të vogla gjakderdhje kur hiqet lekura
Llojet e psoriazes
1. Psoriaza pllake
Psoriaza pllakë është lloji më i zakonshëm i psoriazes dhe ajo e merr emrin e saj nga pllakat që krijohen në lëkurë. Ka prirje të jenë ne pjesë të mirëpërcaktuara të lëkurës së ngritur të kuqe që mund të shfaqen në çdo zonë të lëkurës, por gjunjët, bërrylat, koka, dhe thonjtë janë vendet më të zakonshme. Ekziston edhe një ngjyrë e bardhë, e ngritur në krye të pllakave, e quajtur shkallë. Simptomat e mundshme të psoriazes pllakë përfshijnë dhimbjen e lëkurës, kruajtjen dhe plasaritje.
Ka shumë produkte që janë efektive në trajtimin e psoriazës pllakë. Krem 1% hidrokortizon është një steroid i forte që mund të shtypë sëmundjen e lehte dhe përgatitjet që përmbajnë katran janë efektive në trajtimin e psoriazës pllakë.
2. Psoriaza e kokës
Psoriaza e kokës është një çrregullim i zakonshëm i lëkurës që e bën ate të ngritur, te skuqur dhe me luspa. Psoriaza e kokës mund të ndikojë gjithe kokën tuaj ose vetëm pjesen e siperme. Ky lloj i psoriazes mund të përhapet madje edhe në ballë, prapa qafës, ose pas veshëve. Simptomat e psoriazes se kokës mund të përfshijnë vetëm shkallëzime të vogla dhe me shkelqim. Simptomat e moderuara deri te simptomat e rënda të kokës mund të përfshijnë renien e lekures si zbokth, lekure e thate e kokës dhe humbje e flokëve. Psoriaza e kokës nuk shkakton humbje të flokëve direkt, por stresi dhe kruarja e tepërt ose pickimi i kokës mund të rezultojë në humbjen e flokëve.
Psoriaza e kokes mund të trajtohet me shampo mjekësore, krem, gel, vajra dhe sapune. Acidi salicilik dhe katrani i qymyrit janë dy ilaçe në prodhimet e perdorura që ndihmojnë në trajtimin e psoriazes së kokës. Injeksione steroide dhe fototerapia mund të ndihmojnë në trajtimin e psoriaszes së butë të kokës. Produktet biologjike jane klasa e fundit e medikamenteve që gjithashtu mund të ndihmojnë në trajtimin e psoriazes së rëndë të kokës.
3. Psoriaza Guttate
Psoriaza guttate duket si pika të vogla ose pika të kuqe në lëkurë. Fjala guttate është nga fjala latine gutta, që do të thotë rënie. Ka prirje të jetë me e lehte se psoriaza pllakë. Psoriaza guttate shkaktohet zakonisht nga Streptococcal (strep fyt) dhe shpërthimi zakonisht ndodh dy deri në tre javë pas mikrobit te fytit.
Psoriaza guttate tenton të largohet pas disa javësh pa trajtim. Hidratuesit mund të përdoren për të zbutur lëkurën. Nëse ka një histori të psoriazes, një mjek mund të marrë një kulturë të fytit për të përcaktuar nëse mikrobi i fytit është i pranishëm. Nëse kultura e fytit tregon se streptokoku është i pranishëm, një mjek mund të përshkruajë antibiotikë.
4. Psoriaza e thonjve
Shumë pacientë me psoriaze kanë thonj të parregullt. Thonjtë Psoriatic shpesh kanë një diferencë horizontale të bardhë ose të verdhë në majë të thonjve të quajtura onycholysis distal sepse thonjte ngrihen nga lëkura. Shpesh mund të ketë gropa të vogla në pllakën e thonjve dhe thonjte shpesh jane te verdhë dhe thërrmuese.
I njëjti trajtim për psoriazen e lëkurës është i dobishëm edhe për psoriazen e thonjve. Sidoqoftë, meqë thonjtë rriten ngadalë, mund të duhet një kohë me e gjate për përmirësim të dukshem. Psoriaza e thonjve mund të trajtohet me phototherapy, terapi sistemike (medikamente që përhapen në të gjithë trupin) dhe steroid (krem ose injeksion). Nëse medikamentet nuk përmirësojnë gjendjen e psoriazes se thonjve, një mjek kirurg mund të rekomandoje heqjen e thonjve.
Çfarë e shkakton psoriazen?
Tani është e qartë se ekziston një bazë gjenetike për psoriazen. Ky predispozicion i trashëguar është i nevojshem para se sëmundja të nxitet nga faktorët e mjedisit. Qelizat e bardha të gjakut të quajtur qeliza T ndërmjetësojnë zhvillimin e pllakave psoriatrike që janë të pranishme në lëkurë. Kur dikush ka psoriaze, trupi i tyre nuk është në gjendje të ofrojë mbrojtje nga pushtuesit. Në vend të kësaj, inflamacioni promovohet dhe qelizat e lëkurës janë të lodhura. Kur qelizat rriten, qelizat e vjetra të lëkurës grumbullohen, në vend qe te bien duke shkaktuar psoriaze. Aktualisht, shumica e ekspertëve konkludojnë se faktorët mjedisorë, gjenetikë dhe imunologjikë ndërveprojnë dhe shkaktojnë sëmundjen.
A është psoriaza ngjitëse?
Jo, psoriaza nuk është ngjitëse. Njerëzit besonin se psoriaza ishte e njëjtë me lebrozen, por nuk është kështu. Ju nuk mund të merrni psoriasis duke prekur, duke puthur, ose duke bërë seks me dikë që ka psoriasis. Njerëzit marrin psoriasis për shkak të gjeneve të tyre, jo higjienën e tyre, dietën, mënyrën e jetesës, ose ndonjë zakon tjetër.
Diagnostikimi i psoriazes
Psoriaza shpesh diagnostikohet ose së paku dyshohet në bazë të paraqitjes dhe shpërndarjes së saj. Megjithatë, psoriaza mund të ngjajë si ekzemë ose sëmundje të tjera të lëkurës dhe mund të kërkohen teste të mëtejshme. Mund të jetë e nevojshme të hiqet një pjesë e vogël e lëkurës (një biopsi) dhe ta ekzaminohet nga një patolog për të konfirmuar diagnozën. Nëse ka simptoma të përbashkëta, rrezet X dhe testet e tjera laboratorike mund të jenë në rregull. Psoriaza nuk mund të shërohet, por si shumë kushte të tjera mjekësore, është e kontrollueshëm me trajtim. Ju duhet te konsultoheni me mjekun tuaj, një dermatolog, reumatolog ose imunolog për të ndihmuar në diagnostikimin dhe trajtimin e formës suaj të psoriazës
Trajtimi i psoriazes, medikamentet kryesore
Meqenëse psoriaza kryesisht prek lëkurën, trajtimet e ditës janë shumë të dobishme sepse ato janë relativisht të sigurta, mjaft efektive dhe mund të aplikohen drejtpërdrejt në lëkurën e prekur. Ata marrin formën e kremrave, shkumave, xhelave dhe shampove. Ato përfshijnë steroidet aktuale, përgatitjet e katranit dhe medikamentet e modulimit te kalciumit. Ilaci i saktë i përdorur dhe forma në të cilën ajo është dorëzuar varet nga zonat e përfshira. Në sëmundje të përhapura në pacientët me më shumë se 10% të sipërfaqes së trupit të përfshirë, mund të mos jetë praktike të përdorësh vetëm ilaçet aktuale.
Trajtimi i psoriazes me fototerapi
Për psoriaze te avancuar, një opsion i dobishëm është ekspozimi i dritës ultravjollcë (UV). Drita UV mund të trajtojë zona të mëdha të lëkurës me pak efekte anësore, nëse kryhet në zyrën e mjekut. Duhet të kihet parasysh se të gjitha dritat UV shkaktojnë ngjarje mutacionesh, të cilat mund të çojnë në kancerin e lëkurës. Në këtë kohë, lloji më i popullarizuar i dritës UV për psoriaze quhet UVB me spekter te ngushte. Përdoret vetëm një pjesë e vogël e spektrit të dritës UV, gjë që duket të jetë veçanërisht e dobishme për psoriazen dhe mund të jetë më pak kancerogjene. Ky UVB është mjaft i ndryshëm nga UVA, gjatësi vale e disponueshme në sallone për nxirje, e cila nuk është efektive në psoriaze. Fototerapia mund të përdoret vetëm ose me ilaçe gjatë trajtimit të psoriazes.
