Disa muaj m? par? n? qytetin New Heaven u hap nj? ekspozit? kushtuar 100-vjetorit t? lindjes s? N?n?s Tereze. Ky qytet amerikan ?sht? i njohur p?r Universitetin e tij të famshëm. N? k?t? universitet q? është themeluar tre shekuj m? par? mbaruan studimet e larta shum? personalitete t? njohura kombëtare dhe nd?rkomb?tare,midis tyre edhe tre president? amerikan?. Universiteti Yale b?n pjes? n? lig?n e par? t? universiteteve amerikane.K?tu kan? mbaruar studimet universitare edhe disa shqiptar?.N? k?t? qytet gjendet selia e Organizat?s Knights of Columbus , q? ?sht? nj?ra prej institucioneve humanitare m? t? vjetra dhe m? t? njohura n? Shtetet e Bashkuara.
Knights of Columbus vepron n? shum? vende t? bot?s. Ësht? kryesisht organizat? bamir?se,ku b?jn? pjes? personalitete t? shquara bot?rore. N? t? kaluar?n ishin an?tar? t? k?saj organizate President John F. Kennedy dhe v?llau i tij Senator Robert Kennedy. N? tradit?n e tyre t? gjat? ata kan? nderuar n? m?nyra t? ndryshme personalitete t? shquara amerikane dhe bot?rore, siç ishte rasti me N?n?n Terezën shum? vjet m? par?.Mir?po sivjet Organizata Knights of Columbus n? bashk?punim me Postulatin për Çështjen e Kanonizimit të Nënës Terezës hapi nj? ekspozit? jashtzakonisht t? madhe dhe shum? mir? t? p?rgatitur. Kjo ekspozit? është hapur në muzeun e godinës së Knights of Columbus . Është e ndarë në 5 sallone. N? hyrje t? sallonit t? par? n? tablo jan? disa komente t? N?n?s Tereze p?r babain dhe n?n?n e saj. Ajo thot?: “Babai kishte temperament dhe shum? her? sillej ashp?r me n?n?n”. Babai ishte shum? aktiv n? ç?shtje komb?tare dhe shoq?rore. Bile n? koh?n kur ai jetonte sht?pia jon? ishte si nj? kuvend p?r ç?shtje komb?tare.Pas vdekjes s? tij sht?pia jon? u b? qend?r fetare. Babai ishte shum? bujar dhe i kujdessh?m p?r t? varf?rit. Na porosiste: “Kini kujdes p?r t? vobektit”. Nuk hanim dark? pa ditur p?r gjendjen e tyre. Babai ishte i kujdessh?m p?r edukimin ton? komb?tar e fetar.N?na ishte k?mb?ngul?se q? t? mos shoq?roheshim me njer?z t? pasjellsh?m. Ajo na i jepte m?simet me shembuj. Merrte nj? shport? me molla dhe n? at? shport? hidhte nj? moll? t? prishur dhe pas disa dit?sh na tregonte mollat e prishura. Aty shkruan se Kol? dhe Drane Bojaxhiu kishin pasur 5 f?mij?, por dy prej tyre kishin vdekur n? moshe t? njom?. N? nj? prej tablove gjendet edhe kopja e çertifikat?s s? pag?zimit, ku figuron emri i priftit t? famullis? Josef Manaj dhe arqipeshkvit Lazer Mjeda, pastaj i kumar?s s? pag?zimit Tada Simon Shiroka. Kjo pjes? e ekspozit?s ?sht? shum? e pasur me fotografi t? f?mij?ris? dhe familjes. Aty ?sht? sh?nuar adresa e rrug?s ku jetonin, kisha dhe rrug?t dhe ura q? lidhte lagjen e saj me lagje t? tjera t? atij qyteti. N? nj? prej tablove kryesore mund t? lexohet shkrimi anglisht me g?rma t? m?dha: “Me gjak dhe origjin? jam krejt?sisht shqiptare”(by blood and origin I am all Albanian) dhe vazhdon: “Un? jam shtetase e Indis?, Jam murgesh? katolike”. N? at? sallon shqiptaro-amerikan?t ndjehen mir?.Vizitor?t amerikan? i lexojn? me vëmendje th?niet e N?n?s Tereze p?r origjin?n e saj komb?tare dhe familjare.
N? nj? tablo tjet?r jan? vendosur disa poezi t? N?n?s Tereze. Natyrisht ato jan? p?rkthyer nga gjuha shqipe. Poezia e saj “Lamtumir?” lexohet nga shum? visitor?. Njer?zit e shenjt? kan? prirje edhe p?r poezi, pra N?n? Tereza kishte talent p?r k?t? art,por edhe p?r muzik?, bile kur ishte e re k?ndonte k?ng? patriotike p?r dit?n e Pavar?sis? s? Shqip?ris?. Poezia “Lamtumir?” e N?n?s Terezës t? kujton Lord Byronin dhe poezin? e tij t? famshme “Lamtumir?”, pastaj vargje t? tilla monumentale kan? shkruar edhe Gjergj Fishta e Ndre Mjeda. P?r N?n? Terez?n dhe Byronin ato vargje t? dhimbshme poetike ishin profetike por edhe tragjike. Byroni nuk u kthye m? n? atdhe, nd?rsa N?n? Tereza u kthye n? Shqip?ri pas 60 vjet?sh, q? besojm? se ?sht? odisejada m? e gjat? n? historin? e njer?zimit.N? nj? tablo tjet?r shkruan me g?rma t? m?dha se Nënë Tereza kishte lindur në Shkup, në kryeqytetin e Vilajetit të Kosovës dhe shpjegon më tutje se Kosova dhe Shkupi në atë kohë ishin nën sundimin e Perandorisë Otomane. Në këtë ekspozitë janë vendosur kopjet e hartave të asaj periudhe historike dhe ndarjet e atëhershme ballkanike dhe se Shkupi kishte shumë të krishterë dhe muhamedanë. Në një prej shënimeve shkruan se Nënë Tereza kishte kulturë fetare dhe ekumenike. Pas shënimeve që kanë të bëjnë me historinë e saj të fëmijërisë dhe familjes, fillon periudha e udhëtimit të gjatë për në misionin e saj tepër serioz. Nënë Tereza për më shumë se një dekadë e gjysmë punoi si arsimtare dhe drejtore e një shkolle të mesme. Mirëpo nuk ishte e kënaqur me këtë detyrë shkruan në këtë ekspozitë kur shikonte gjithë atë mjerim nëpër rrugët e Kalkutës. Pas një kohe vendosi të themelojë Misionin Bamirës. Hasi në shumë pengesa dhe vështirësi por më në fund ia arriti qëllimit. Të gjitha tekstet illustrohen me fotografi të ndryshme, bile të personaliteteve më të larta fetare dhe shoqërore. Misionin e saj në Kalkutë e kishin vizituar Papa Pali i VI dhe Papa Gjon Pali i Dytë. Këtë qendër e kishte vizituar në vitin 1971 edhe senatori amerikan Edwad Kennedy. Bile pasi e kishte përshëndetur Nënën Terezën kishte qarë me lot për gjendjen e mjerueshme të atij populli. Kalkutën dhe Misionin bamirës të Nënës Terezës e kanë vizituar shumë aktorë të njohur.
Në një prej salloneve është vendosur një shtatore e Nënës Terezës, pastaj rrobat e saj dhe duken sikur të ishin origjinale. Por dhomën e saj të improvizuar e shikojnë të gjithë me interesim të madh. Në atë dhomë është një tavoline pune dhe dy telefona të modelit më të vjetër që ndoshta janë prodhuar në kohën kur kishte lindur Nëna Tereza. Në një skaj të dhomës është një shtrat i vogël me një dyshek tepër të hollë. Në anën tjetër është një tryezë druri shumë e thjeshtë dhe dy stola. Aty janë disa enë të vogla. Kjo është dhoma më e thjeshtë që mund të imagjinojë njeriu. Në sallon janë ekspozuar edhe disa enë të kuzhinës, pjata e saj luga dhe piruri, peshqiri aty pranë dhe pak më larg janë edhe disa pajisje mjekësore që Nënë Tereza dhe motrat e saj i kanë përdorur për të kontrolluar tensionin dhe ritmet e rrahjes së zemrës. Nënë Tereza dhe motrat e saj kishin ide të shkëlqyeshme në fushën e mjekësisë. Në një kënd tjetër është vendosur korrespondenca e Nënës Terezës me njerëz të ndryshëm. Ishte shume modeste dhe mbante korrespondencën në rregull me të gjithë njerëzit,përsëri mendoj se epistolari i saj është më i pasuri në botë. Akoma nuk është studiuar kjo pjesë e veprimtarisë së saj. Ekspozita fillon me lindjen e saj dhe mbaron me lumnimin më 19 Tetor të vitit 2003 në Sheshin Shën Pjetri të Vatikanit. Në fund të ekspozitës shfaqet një dokumentar në lidhje me pritjen që i kishte bërë Organizata Knights of Columbus. Ata i kishin dhuruar 100 mijë dollarë për Misionin e saj bamirës dhe të gjitha të ardhurat nga një darkë madhështore për Nënën Terezën edhe pse ajo nuk kishte marrë pjesë në atë darkë. Nënë Tereza nuk merrte pjesë kurrë në darka dhe dreka ceremoniale. Në këtë ekspozitë shkruan se Nënë Tereza kishte fituar 700 shpërblime të larta ndërkombëtare. Asnjë personalitet në historinë e njerëzimit nuk ka fituar kaq shpërblime dhe nderime. Shpërblimet me vlerë monetare i ka shitur menjëherë, duke ruajtur nderimin dhe respektin për ata që ia kanë dhënë. Në një sallë kinematografike shfaqet gjithë ditën një film dokumentar për jetën, veprimtarinë dhe ceremoninë e varrimit në Kalkutë. Komentet e gazetarëve amerikanë ilustrohen me eksodin e madh shqiptar nga Kosova. Regjisorët e ilustrojnë dhe e plotësojnë këtë dokumentar me ngjarjet me të dhimbshme të popullit shqiptar. Në këtë film dokumentar vihet në dukje përkatësia e saj kombëtare pothuajse nga të gjitha rrjetet televizive botërore. Pastaj shihet tërë kohën pranë kufomës e bija e Lazër Bojaxhiut dhe djali i saj. Shihet qartë edhe Presidenti i Shqipërisë Rexhep Meidani duke vendosur kurorën i pari në ceremoninë mortore që u zhvillua në Kalkutë me 13 shtator të vitit 1997. Pranë familjes dhe klerikëve më të lartë të botës shihet edhe Arqipeshkevi i Shqipërisë Rrok Mirdita. Ky film dokumentar është një përforcim i përkatësisë kombëtare të Nënës Terezës. Në librarinë e Knights of Columbus gjenden libra të ndryshëm për jetën dhe veprimtarinë e Nënës Tereze pastaj edhe disa filma dokumentar. Deri para një muaji nuk kisha dijeni për hapjen e kësaj ekspozite, por motrat e Nënës Terezën në Bronx të Neë York-ut më treguan. Edhe pse është 2 orë larg nga New York-u,deri tani e kam vizituar tre herë. Kjo është ekspozita më e madhe në Shtetet e Bashkuara. Merita për këtë është e Kongregacionit për Çështjen e Shenjtërimit të Nënës Tereze dhe e meshtarit Brian Kolodiejchuk i cili e shoqëroi për më shumë se 20 vjet. Ai është përgjegjës për misionin e shenjtërimit të saj. Përveç të tjerash është edhe një prej autorëve më serioz për veprimtarinë e saj. Për librin e tij “Eja Drita ime” janë bërë më shumë komente se për asnjë vepër tjetër në lidhje me Nënën Terezën. Ky është libri më i kërkuar në këtë ekspozitë.Kjo është një ekspozitë shumë e pasur sepse janë vendosur më shumë se 400 fotografi të shoqëruara me shënime dhe shpjegime. Është mirë për shqiptarët e Amerikës dhe për mjetet e informacionit ta vizitojnë këtë ekspozitë. Është një ambient dhe atmosferë e veçantë. Mund të dëgjohen shumë komente të mrekullueshme nga vizitorët amerikanë. Në këtë rast e ndjenim veten superiorë ndaj amerikanëve. Në hyrje të kësaj godinë është vendosur një fotografi e madhe e Nënës Terezës. Nuk e di pse por tërë kohën më vlonin në kokë vargjet e famshme të Pashko Vasës:
O moj Shqypni e mjera Shqypni
Kush të ka qitë me krye n’hi?
Ti ke pas kenë një zojë e randë
Burrat e dheut të thirrshin nanë
Vallë mos ishin këto vargje profetike që një ditë bijën e Shqipërisë, Gonxhe Bojaxhiun do ta thërrasë e gjithë bota Nënë. Mahatma Gandin e quanin babai i kombit. Dhe menjëherë pas vdekjes së Mahatma Gandin, motra jonë Gonxhe u quajt Nëna e Indisë dhe e gjithë njerëzimit. Kjo bijë fisnike e racës arbërore e fitoi këtë titull në moshën 26-vjeçare.
